Veerse woning heeft een dikke trui aan

Als je er langs loopt, valt je niets bijzonders op. Gewoon een monumentenpandje aan de Kaai. En ook als je er eenmaal binnen bent, heb je niet meteen in de gaten dat dit een revolutionaire woonstek is: één van Nederlands eerste 'passiefhuizen'. Dat zijn woningen die nauwelijks meer energie verbruiken dan een föhn. In het beste geval produceren ze zelfs energie. Dan voeden ze bijvoorbeeld de stadsverwarming of het elektriciteitsnet. Verspreid in Nederland zijn nu vijftien van dergelijke passiefwoningen gebouwd. Franke zelf is daar als architect de grondlegger van. Aan de Kaai in Veere bouwde hij zo'n huis voor zichzelf. Hij brak er een historisch pandje af, en herbouwde het in oude stijl, maar wél volgens nieuwe inzichten en met nieuwe technieken, die in landen als Zweden en Duitsland al wat langer en op veel grotere schaal worden toegepast. De kaaiwoning heeft decimeters dik geïsoleerde muren, vloeren en dakdelen, ramen met drie lagen glas. En het is volledig tochtvrij. Het heeft als het ware een 'dikke trui' aan. En belangrijker nog: het is uitgerust met slimme installaties. De kern daarvan is het ventilatiesysteem. Dat voert continu frisse lucht aan zonder dat binnenhuiswarmte verloren gaat. Het systeem draagt de warmte van uitstromende lucht over op binnenstromende lucht en filtert schadelijke stoffen weg. De verse lucht komt uit de tuin, en komt de woning binnen via een ondergrondse leiding. Daarmee wordt 's winters van de aardwarmte geprofiteerd, terwijl de lucht 's zomers vanzelf afkoelt. Zonodig kan wat elektriciteit worden gebruikt om bij te verwarmen. In de praktijk blijkt dat nauwelijks nodig. De woning mist een gasaansluiting. Nergens voor nodig, zegt echtgenote Elies. "Het blijft hier gewoon 21 graden, zelfs als de elektriciteitsmeter stil staat." Dat die weinig werk hoeft te verzetten, komt doordat nog meer besparingstechnieken in bedrijf zijn. Zonnecollectoren houden het tapwater op 65 graden. Ramen zijn zoveel mogelijk op de zonkant gericht. En speciale pijpen, voorzien van spiegels, 'verlichten' ruimtes, zoals bergkamers, gangen en toilet met buitenlicht. Wonen in een passiefhuis, propageert Franke, is ook goed voor de gezondheid. Uit metingen van de TU Eindhoven blijkt dat in zijn huis veel minder schadelijke stoffen blijven hangen dan in een doorsnee woning. Een van de andere veertien Nederlandse passiefhuizen heeft z'n bewoner inmiddels van astma genezen. Daar schuilt geen enkel geheim achter. Gewoon een kwestie van uitgekiend bouwen en toepassing van nieuwe installatietechniek. Dat kost wel wat meer dan we gewend zijn: zo'n 15.000 tot 35.000 euro per huis. Maar je bespaart zo veel energie dat je die extra kosten in tien, hooguit zestien jaar terugverdient, verzekert Franke. "Bij financiering met een klimaathypotheek kan je in sommige gevallen al na drie tot vijf jaar winst gaan maken." Hoe komt het dan dat in Nederland nog maar vijftien van dit soort huizen zijn gebouwd? Omdat de Nederlandse bouwwereld hopeloos achter loopt, zegt Franke. In Zweden, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk zijn de aflopen jaren al meer dan zevenduizend passiefhuizen gebouwd. De principes zijn daar ook al toegepast in de sociale woningbouw, in appartementencomplexen, kantoren en scholen. In die landen zijn ook installaties ontwikkeld die ventilatie, warmteterugwinning, tapwater- en ruimteverwarming combineren. Sinds kort is er ook in Nederland een bedrijf dat zo'n combi-installatie kan leveren. Ook de benodigde bouwmaterialen liggen in Nederland nog niet voor het grijpen. Vrijwel alle installaties en materialen in het Veers passiefhuis komen uit Duitsland. Franke haalde z'n buitenlichtbuizen in Amerika, en de zoektocht naar een tochtvrije brievenbus bracht hem in Zweden. Dat andere landen al veel verder zijn, komt doordat daar veel in opdracht van particulieren wordt gebouwd. "In Nederland is de woningbouw vrijwel volledig in handen van projectontwikkelaars en woningbouwcorporaties. Die zijn geneigd de standaardregels van de traditionele bouw te volgen. Daardoor is, vooral bij de grote bedrijven, veel vakmanschap verloren gegaan. De woningbouw hier is zo lek als een mandje. Wil je het anders, dan ben je vaak aangewezen op kleine aannemers die hun vak verstaan." In Oostkapelle en Serooskerke wist Franke die nog te vinden. Hij nam ze mee naar Duitsland, waar ze speciale cursussen volgden. Nederlandse woningbouwcorporaties ontdekken het passiefhuis nu ook. In gemeenten als Roosendaal, Almere en Sliedrecht worden de principes binnenkort toegepast in renovatie- en nieuwbouwprojecten. Ondertussen bracht de Veerse passiefwoning afgelopen zomer nog een bijkomend voordeel aan het licht. De dikke isolatieschil zorgde ervoor dat de bewoners geen last hadden van verkeerslawaai en het rumoer van toeristen op de Kaai. Maar, zegt Elies Franke, er blijft altijd nog wel wat te wensen. "Een oud kacheltje voor de gezelligheid."