Toekomstperspectief duurzame energie| wonen en energie

De energiemarkt wordt ingewikkelder. Gas gaat langzaam verdwijnen uit onze huishoudens en energieleveranciers worden gedwongen om op andere manieren hun geld te verdienen. Zeker nu Nederlanders steeds vaker zonnepanelen op het dak leggen en duurzame energie oprukt, staat het traditionele verdienmodel van energiebedrijven onder druk. Ook de duurzaamheid speelt een belangrijke rol. De CO2-uitstoot moet in 2030 met 40 % en in 2050 met 80-95% zijn teruggedrongen op Europees niveau. Huishoudens, bedrijven en leveranciers moeten ook een psychische omslag maken. Hoe ziet de energiemarkt er over 20 jaar uit? In dit artikel aandacht voor:

• Huidige woonsituatie, wat zijn de cijfers?
• Dichtdraaien van de Groningse gaskraan en de consequenties;
• Veranderingen energieleveranciers;
• Alternatieven voor Nederlandse huishoudens;
• De energiemarkt over 20 jaar.

Huidige woonsituatie, wat zijn de cijfers?

Er wordt middels het energieakkoord hard gewerkt naar een duurzame economie. Nederland draait anno 2017 echter nog steeds voor 94% op fossiele energie! Willen we over naar energie neutrale woningen, dan moeten we aardgasvrij gaan bouwen. De grootste belemmeringen zijn de huidige wet- en regelgeving (gasaansluitplicht) en de hogere investeringskosten. Nieuwe huizen met alleen maar elektriciteit om mee te koken en te verwarmen (volledig elektrisch) zijn per woning gemiddeld 4300 euro duurder. Pas na 15 jaar veel is een huishouden goedkoper uit dan wanneer de woning op gas was aangesloten.

• 64% van de nieuwbouwhuizen krijgt momenteel nog een aansluiting op het aardgasnet.
• Slechts 150.000 nieuwbouwwoningen wordt de komende 5 jaar daadwerkelijk duurzaam verwarmd (Warmtepomp), 24% daarvan is middels een warmtenet.
• Minder dan 30.000 nieuwbouwwoningen zullen volledig elektrisch zijn.
• Een gasnet gaat zeker 40 jaar mee. Een nieuwbouwwijk die in 2020 wordt opgeleverd, heeft pas in 2060 een verouderd gasnet.

In de komende vijf jaar zullen naar verwachting ruim 230.000 nieuwe woningen worden gerealiseerd. Indien deze allemaal op een duurzame wijze - zonder aardgas - verwarmd worden, zal dit jaarlijks ongeveer 230 miljoen m3 aardgas besparen. Dit komt neer op 410 duizend ton CO2 die jaarlijks niet wordt uitgestoten.

Dichtdraaien van de gaskraan en de consequenties

Ons land is met Noorwegen en Groot-Brittannië de belangrijkste gasspeler in Europa. Het terugdraaien van de Nederlandse gaswinning betekent een kleinere rol voor Nederland op Europees niveau en een grote toename van import uit het buitenland. Importeren betekent ook afhankelijk zijn, want of de buitenlandse levering kan voldoen aan de Nederlandse vraag is afwachten. Op dit moment is er ruim voldoende gas uit Noorwegen en Rusland beschikbaar, en de komende jaren kan er nog vloeibaar gas via tankers uit de hele wereld gehaald worden. Echter; we zjin als land dan niet meer zelfvoorzienend, maar afhankelijk.

Welke andere consequenties zijn er?

Dat dichtdraaien heeft belangrijke implicaties waar te weinig aandacht voor bestaat, is ook te lezen in een gepubliceerde studie van TNO. 'Van exporteur naar importeur'.

• Meer opslagruimte nodig om gas op te slaan voor koude periodes;
• Het ombouwen van Cv-ketel van Groninger gas 'laagcalorisch' naar 'hoogcalorisch' kost ca. 9 miljard. Elk net bedient een hele regio en moet in één keer over. Dat is een enorme opgave.

Veranderingen energieleveranciers

Dirk-Jan Wolfert van de Vastelastenbond voorspelt dat deze veranderingen net zo’n grote impact zullen hebben op energieleveranciers als de liberalisering in 2004. Ook toen waren bedrijven niet ingesteld op veranderingen en hadden traditionele leveranciers het lastig om klanten op een correcte manier te bedienen. Energieleveranciers zijn naarstig op zoek naar alternatieven om klanten voor langere termijn aan zich te binden. Zo heeft Eneco een goed klantenbinding en verdienmodel weten te bemachtigen met de slimme thermostaat Toon. NL Energie mengt zich in oplaadpalen voor elektrische auto’s en Essent begint met een klusservice.

‘In 2021 bestaat de helft
van de energieleveranciers
 niet meer’

Alternatieven voor Nederlandse huishoudens

Voor huishoudens en bedrijven zijn er veel alternatieven voor duurzame energie, namelijk: zonne-energie, windenergie, warmtepompen, warmte-koude-opslag (WKO) systemen en warmtenetten op duurzame restwarmte (warmte van centrales en zware industrie) en geothermie. Aan elke optie zitten voor-en nadelen.
Zonne energie is gemakkelijk zelf toe te passen, gestimuleerd door de overheid. De prijsdaling van zonnepanelen en het toenemende gebruiksgemak maken het voor burgers en bedrijven steeds aantrekkelijker om zelf, individueel of gezamenlijk, elektriciteit op te wekken. Een nadeel kan zijn dat de energiebron niet op elk moment energie levert (de zon schijnt overdag). Daardoor kan er een onbalans optreden in de tijd tussen productie en vraag.
Wind energie heeft veel potentie, maar er is beperkte ruimte op het land. Wind op zee is duurder dan wind op land en de aansluitkosten zullen ook toenemen omdat de afstand tot de kust groter wordt.
Geothermie De technologie voor geothermie technologie (warmte uit de diepe ondergrond) is in Nederland nog weinig toegepast en het potentieel kan nog niet goed worden ingeschat(nog een stukje tekst hier?
De overheid stimuleert via verschillende instrumenten duurzame energie.

• Over elektriciteit voor eigen gebruik (achter de meter) hoeft geen energiebelasting te worden betaald.
• Overschotten en tekorten mogen tegen elkaar worden weggestreept (saldering).
• Belastingkorting voor buurten en wijken die gezamenlijk elektriciteit produceren uit hernieuwbare bronnen, de zogenaamde ‘postcoderoosregeling’.
• inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting (ondernemers) onder voorwaarden gebruik maken van de Energie Investerings Aftrek (EIA) en kunnen zonne-energieprojecten een beroep doen op de SDE+.

De energiemarkt over 20 jaar

De verwachting is daarom dat de ontwikkeling van lokale hernieuwbare elektriciteit doorzet. Mensen gaan hier in de toekomst slimmer mee om door de markt te gaan gebruiken. Bijvoorbeeld  door het in te gebruiken als de stroom goedkoop is, en te leveren als daar mee kan worden verdiend. Consumenten zullen dus onderling elektriciteit ‘handelen’ door het aan elkaar te leveren. Ook opslag van elektriciteit, in batterijen of in andere energievormen zal toekomst hebben. Dit vereist wel aanpassingen aan het elektriciteitssysteem.

 ‘Hoe de energiemarkt er echt uit ziet, kunnen we niet voorspellen.
We zullen veel vertrouwen moeten hebben in de technologie.’

Dit artikel is geschreven door Margot Boesveld – Vereniging de Vastelastenbond. Bronnen die hiervoor gebruikt zijn: Energierapport Transitie naar duurzaam - Ministerie van Economische zaken, TNO rapport 'Van exporteur naar importeur' en toekomstvisie oprichter Dirk-Jan Wolfert.