Seizoensupdate winter 2022/2023: Wat gebeurde er in de energiemarkt?

De energiemarkt is erg onstuimig al lijkt de rust nu langzaamaan terug te keren. Hoog tijd voor een terugblik op de afgelopen periode. Wat gebeurde er in de winter op energiegebied? In dit blog vertelt directeur Dirk-Jan Wolfert van de Vastelastenbond wat er in het winterseizoen gebeurde. Ook kijkt hij voorzichtig vooruit en deelt hij zijn toekomstverwachtingen. 

De meteorologische winter duurde van december tot maart. In deze periode wordt normaal gesproken veruit de meeste energie verbruikt, maar dat was dit jaar anders. De energiemarkt gedroeg zich anders dan voorspeld. Door de hoge energieprijzen waren consumenten erg bewust met hun energieverbruik bezig. Daarnaast zorgde de warme winter voor een relatief laag verbruik in de winter. Hierdoor daalde ook de energieprijs fors, met zo’n veertig procent. 

In december was de inkoopprijs van een megawatt gas nog € 90,- maar dat bedrag zakte in februari naar € 50,-. “Deze daling is heel extreem en heb ik de afgelopen 18 jaar niet vaak gezien”, zegt Wolfert. 
 

De gasopslagen zijn nog steeds goed gevuld, omdat we de winter goed zijn doorgekomen. “Een ander groot voordeel is dat we voorlopig voldoende LNG binnenkrijgen. Dit alternatief voor Russisch gas helpt ons uit de brand. Vooralsnog is de vraag vanuit andere continenten laag, maar mocht dat weer komen dan heeft dat invloed op de hoogte van onze energierekening.”

Mocht er vanuit Azië vraag zijn naar LNG dan heeft dat invloed op de energietarieven. “De aanbieders van LNG leveren aan de hoogste bieder. Als zij meer kunnen verdienen, kiezen zij voor het geld. Wanneer er vanuit China meer vraag is naar LNG kan dat grote gevolgen hebben. Nu hebben we het geluk dat dit niet het geval is en de gevolgen van de lockdown daar nog na-ebben. De verwachting is dat het nog wel even duurt voordat de vraag vanuit Azië toeneemt.”

Een ander voordeel is dat er in Europa afspraken gemaakt zijn over de inkoop van energie. Hierdoor beconcurreren landen elkaar niet en worden prijsopdrijvingen verminderd. “Onze afhankelijkheid van Russisch gas gaat nog lastig worden. LNG is een goed alternatief, maar zoals gezegd is de levering ervan afhankelijk van de hoogste prijs. Dat kan lastig worden.”

Nieuw dit jaar is de komst van een prijsplafond. Deze noodmaatregel vanuit de overheid helpt consumenten om hun energierekening te beheersen. Door een maximumtarief voor energie te hanteren, worden de energiekosten voor huishoudens deels gecompenseerd. Wanneer je energieverbruik onder de verbruikslimiet van 2900 KWh en 1200 kuub blijft, betaal je een vast bedrag per kuub gas en kWh stroom. Als je verbruik boven de vastgestelde limiet komt, betaal je het tarief dat in je energiecontract is vastgelegd.

De meeste Nederlanders hebben een variabel contract en betalen nog hoge tarieven omdat hun aanbieders energie eind 2022 inkochten en hoge inkoopprijzen betaalden. “Veel mensen merken nog niet zoveel van de prijsdalingen. Sommige leveranciers verwerken de lagere tarieven pas veel later. Daarnaast zitten veel mensen met hun verbruik onder het prijsplafond. Dit betekent dat ze een vaste prijs voor hun energie betalen. Er zijn wel aanbieders die onder het prijsplafond zitten, maar dat scheelt een paar cent en dat merk je amper op je energierekening.”

Een opvallend feit is dat toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) de drie grootste energieleveranciers van Nederland onder de loep nam. Er werd een onderzoek uitgevoerd om te kijken of er bij Eneco, Essent en Vattenfall geen woekerwinsten gemaakt werden. Volgens de toezichthouder bleek dat het geval te zijn. “Er was geen goede onderbouwing van, maar de politiek was gerustgesteld”, stelt Wolfert. “Wij zetten onze vraagtekens bij het onderzoek.”

Nu de winter voorbij is, worden er weer voorzichtig nieuwe, vaste contracten aangeboden. De markt stabiliseert. In april wordt een verhoging van de opzegvergoeding verwacht en dat zal de concurrentie bevorderen. Energiebedrijven adverteren er weer op los en er komen ook halfjaarcontracten op de markt. Goed nieuws zou je denken, maar volgens Wolfert zorgt deze ontwikkeling voor een hoop onduidelijkheid.

Het wordt voor consumenten heel lastig om verschillende contractvormen te vergelijken die in één overzicht staan. “In vergelijkingsoverzichten staan variabele en dynamische contracten naast jaarcontracten en halfjaar contracten”, verduidelijkt de directeur. “Deze contractvormen kun je niet met elkaar vergelijken en dat geeft een vertekend beeld. Het huidige maandtarief van een variabel tarief wordt over een jaar verdeeld en in een overzicht gezet. Deze tarieven zijn aan verandering onderhevig en kunnen lukraak verhoogd worden.”